H Ανάπτυξη της Αιολικής Ενέργειας στην Ευρώπη ~ ECoPReSS

H Ανάπτυξη της Αιολικής Ενέργειας στην Ευρώπη
Α. Ζερβός
Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ

Κινητήριες Δυνάμεις για την Ανάπτυξη των ΑΠΕ
Η κύρια κινητήρια δύναμη προώθησης των ΑΠΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πολιτική για τις κλιματικές αλλαγές και την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου, δεδομένου ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ενεργειακή κατανάλωση. Παρ' όλ' αυτά, ο προσανατολισμός προς την κατεύθυνση της βραχυπρόθεσμης μείωσης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα οδηγεί κυρίως σε αντικατάσταση του πετρελαίου και του άνθρακα με φυσικό αέριο. Αυτή η αντικατάσταση θεωρείται ως η πιο αποτελεσματική και από άποψη κόστους για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα καθώς οι βασικές αναφορές της πολιτικής για το κλίμα επικεντρώνονται σε ένα χρονικό ορίζοντα από το 2008 έως το 2012. Ένα από τα αποτελέσματα της εξέλιξης αυτής είναι ότι η εξάρτηση της Ευρώπης σε εισαγωγές καυσίμων (κυρίως φυσικού αερίου) θα αυξηθεί ραγδαία και θα φτάσει το 70% το 2020, δηλαδή στα επίπεδα πριν από την πετρελαϊκή κρίση του 1973. Η ανάπτυξη των ΑΠΕ μπορεί να μειώσει αυτή την εξάρτηση και να παίξει ένα καθοριστικό ρόλο στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.
Άλλες κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη πολιτικής για ΑΠΕ είναι η απασχόληση και η βιομηχανική ανάπτυξη. Καθώς η εφαρμογή τεχνολογιών ΑΠΕ προϋποθέτει περισσότερη εργασία απ' ότι οι τεχνολογίες αξιοποίησης ορυκτών καυσίμων, θεωρείται ότι μπορεί να συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην αύξηση της απασχόλησης και άρα στη βιομηχανική και στην περιφερειακή ανάπτυξη. Αυτή η διάσταση είναι σημαντική στην ενεργειακή πολιτική για την εφαρμογή τεχνολογιών ΑΠΕ στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες.
Σύμφωνα με μία μελέτη που εκπονήθηκε το 1999, το μέσο κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη κυμαίνεται από 0.031 σε 0.080 Εuros/kWh. Ενώ οι σταθμοί παραγωγής με αέριο (μονάδες συμπαραγωγής συνδυασμένου κύκλου), έχουν, προς το παρόν, το χαμηλότερο ειδικό κόστος, ο ηλεκτρισμός που παράγεται από την αιολική και την πυρηνική ενέργεια κοστίζει ουσιαστικά το ίδιο: μεταξύ 0.030 και 0.080 Εuros/kWh. Αυτό δείχνει τη σχετική σπουδαιότητα που έχει αποκτήσει η αιολική ενέργεια τα τελευταία 5 χρόνια ως σοβαρός ανταγωνιστής -και από άποψη κόστους- της πυρηνικής ενέργειας και της παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.

Διάγραμμα 1: Σύγκριση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη

Η Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενισχύει τις ΑΠΕ από τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 μέσω των προγραμμάτων έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης. Για πρώτη φορά, το 1997, χάραξε μία συγκεκριμένη συνολική πολιτική για τις ΑΠΕ με τη ψήφιση της Λευκής Βίβλου.
Κεντρικός στόχος της Λευκής Βίβλου είναι ο διπλασιασμός των ΑΠΕ στη συνολική ενεργειακή κατανάλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από 6% που ήταν το 1995 σε 12% το 2010. Για την επίτευξη αυτού του στόχου το κείμενο προβλέπει μία σειρά από δράσεις που η Επιτροπή είτε έχει προγραμματίσει είτε έχει ήδη ξεκινήσει. Παίρνοντας υπόψη το βαθμό ανάπτυξης των τεχνολογιών, το δυναμικό των ΑΠΕ στην ΕΕ και τις δυνατότητες εφαρμογών τους από τα κράτη-μέλη, η Λευκή Βίβλος βάζει στόχους ανάπτυξης κατά τεχνολογικό κλάδο για το 2010 στο σύνολο της ΕΕ. Είναι όμως σαφές ότι κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να προσαρμόσει τους δικούς του στόχους ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές του και να τους κάνει να συμβαδίζουν με το γενικό Ευρωπαϊκό στόχο.
Από τη Λευκή Βίβλο γίνεται σαφές ότι η επίτευξη του στόχου είναι δυνατή μόνο αν οι ΑΠΕ υποστηριχτούν οικονομικά και πολιτικά τόσο από τα κράτη-μέλη όσο και από την ΕΕ. Ήδη, τα περισσότερα κράτη-μέλη υποστηρίζουν τις ΑΠΕ με διαφορετικούς τρόπους και μηχανισμούς.
Ως συνέπεια των ενεργειών που προβλέπονται στη Λευκή Βίβλο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε το 1999 την "Εκστρατεία Απογείωσης" με ορίζοντα το 2003 και πρότεινε μία οδηγία για τον ηλεκτρισμό που παράγεται από ΑΠΕ. Η οδηγία αυτή ψηφίστηκε από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο και Κοινοβούλιο) πολύ πρόσφατα (Σεπτέμβριος 2001).
Τα βασικότερα σημεία της οδηγίας είναι τα ακόλουθα:

Τα κράτη-μέλη πρέπει να ορίζουν εθνικούς στόχους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ για την επόμενη δεκαετία. Ανά διετία εξετάζουν την πορεία επίτευξης των στόχων. Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να παρέμβει εάν εκτιμήσει ότι οι εθνικοί στόχοι δεν είναι συμβατοί με τον συνολικό κοινοτικό στόχο.
Αφήνει τη δικαιοδοσία των κρατών-μελών να εφαρμόσουν το μηχανισμό στήριξης ΑΠΕ που επιθυμούν. Η επιτροπή μετά από τέσσερα χρόνια αξιολογεί τους διάφορους εθνικούς μηχανισμούς στήριξης και, ενδεχομένως, προτείνει ένα εναρμονισμένο κοινοτικό πλαίσιο.
Τα κράτη-μέλη πρέπει εντός διετίας να δημιουργήσουν μηχανισμούς που να εγγυώνται την προέλευση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ.
Τα κράτη-μέλη αξιολογούν το ισχύων πλαίσιο που διέπει τις διαδικασίες χορήγησης αδειών για εγκαταστάσεις ΑΠΕ και προτείνουν μέτρα για την βελτίωση τους. Υποχρεούνται ανά διετία να δημοσιεύουν έκθεση που να παράσχει ένδειξη της επιτευχθείσας εξέλιξης.
Προβλέπει διάφορες ρυθμίσεις που αφορούν στα δίκτυα με στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ σε αυτά και την ορθολογική κατανομή του σχετικού κόστους.
Ανά πενταετία, αρχίζοντας από το τέλος του 2005, η Επιτροπή υποβάλει συγκεφαλαιοτική έκθεση σχετικά με την υλοποίηση της οδηγίας με ενδεχόμενες περαιτέρω προτάσεις.
Τα κράτη-μέλη πρέπει να συμμορφωθούν με την οδηγία εντός διετίας.

Το κείμενο της οδηγίας συνοδεύεται από ένα πίνακα που δίνει τους στόχους των κρατών μελών όσον αφορά στη συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας η οποία παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2010. Ο στόχος για την Ελλάδα είναι 20,1%.

Ανάπτυξη των Εγκαταστάσεων Αιολικής Ενέργειας
Η Δανία υπήρξε η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που υιοθέτησε μια επιτυχημένη πολιτική ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας και παρέμεινε η κυρίαρχη χώρα αναφορικά με την παραγωγή ηλεκτρισμού από αιολική ενέργεια έως τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Στις αρχές της δεκαετίας αυτής, η κλίμακα ανεμογεννητριών μεγέθους 300 με 500 kW άρχισε να εισάγεται με επιτυχία στην Ευρώπη, σηματοδοτώντας την έκρηξη της αιολικής ενέργειας στη Γερμανία. Κατά τη διάρκεια της ραγδαίας αυτής ανάπτυξης, η Γερμανική βιομηχανία αιολικής ενέργειας έφτασε τα τεχνολογικά επίπεδα της Δανίας και τώρα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά αιολικών συστημάτων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 επιτεύχθηκε η ανάπτυξη και εγκατάσταση ανεμογεννητριών μεγέθους 1 - 1.5 MW. Αυτή η ανάπτυξη κατέστη δυνατή λόγω της ύπαρξης ισχυρών αγορών με ασφαλείς συνθήκες για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά.
Η πορεία ανάπτυξης της αγοράς της αιολικής ενέργειας τα τελευταία χρόνια υπήρξε συνεχής και εντυπωσιακή. Μέχρι το τέλος του 2000 περίπου 17,500 ΜW ανεμογεννητριών είχαν εγκατασταθεί και λειτουργούσαν σε 50 χώρες. Από αυτά, σχεδόν 13,000 MW ήταν εγκατεστημένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας κατά πολύ τα 8,000 MW που είχαν τεθεί ως στόχος από την EWEA (Ευρωπαϊκή Ένωση Αιολικής Ενέργειας) για το έτος 2000.
Το 2000 ήταν ένα έτος ρεκόρ για την Ευρωπαϊκή Ένωση με πάνω από 3,500 MW να εγκαθίσταται μέσα στο έτος. Ο μέσος όρος του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης της αγοράς στην Ευρώπη τα τελευταία 7 χρόνια για την αιολική ενέργεια είναι 40%.

Διάγραμμα 2: Συνολική Αιολική Εγκατεστημένη Ισχύς

Διάγραμμα 3: Ετήσια Αιολική Εγκατεστημένη Ισχύς

Οι τέσσερις σημαντικότερες αγορές αιολικής ενέργειας τη δεκαετία του 1990 (Γερμανία, ΗΠΑ, Δανία και Ισπανία) κάλυπταν περίπου το 80% των πωλήσεων παγκοσμίως το 1999 και 2000.

Διάγραμμα 4: Οι 10 σημαντικότερες αγορές στον κόσμο

Οι τέσσερις μεγαλύτεροι κατασκευαστές καλύπτουν το 2/3 της παγκόσμιας αγοράς. Από τους δέκα μεγαλύτερους προμηθευτές το 2000, οι οχτώ είναι Ευρωπαίοι. Οι Δανοί κατασκευαστές καλύπτουν περίπου το μισό της παγκόσμιας αγοράς. Το ποσοστό τους στις εξαγωγές κυμαίνεται κατά μέσο όρο πάνω από το 70%.

Διάγραμμα 5: Οι σημαντικότεροι κατασκευαστές στον κόσμο

Οι τρεις κυρίαρχες στον τομέα χώρες, Γερμανία, Δανία και Ισπανία, κατέχουν πάνω από το 80% της συνολικής Ευρωπαϊκής εγκατεστημένης ισχύος από αιολικά. Η Γερμανική αγορά μετά το 1995 κατέχει περίπου τη μισή Ευρωπαϊκή αγορά, ποσοστό υψηλότερο απ' ότι κατείχε τα προηγούμενα χρόνια.
Η τεχνολογία είναι πλέον διαθέσιμη και εξελίσσεται συνεχώς, τα κόστη έχουν μειωθεί σημαντικά και η κοινή γνώμη είναι θετικά διακείμενη απέναντι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το μέσο μέγεθος ανεμογεννητριών που εγκαθίσταται ετησίως αυξάνεται συνεχώς: από 240 MW το 1993 σε 515 MW το 1996 και 890 MW το 2000.

Διάγραμμα 6: Ετήσιο μέσο μέγεθος ανεμογεννητριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη Λευκή Βίβλο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έθεσε ως στόχο για την αιολική ενέργεια τα 40,000 MW εγκατεστημένης ισχύος μέχρι το 2010. Υπό τις παρούσες συνθήκες ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας φαίνεται μάλλον συντηρητικό να διατηρηθεί ως στόχος τα 40,000 ΜW για το 2010. Για το λόγο αυτό, προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση Αιολικής Ενέργειας ένας νέος πιο ρεαλιστικός στόχος. Ο στόχος αυτός είναι 60,000 ΜW για το 2010 και 150,000 ΜW για το 2020.
Σύμφωνα με μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση, η ετήσια εγκατεστημένη ισχύς θα συνεχιστεί να αυξάνεται (όπως κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας), αλλά με χαμηλότερους ρυθμούς. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, προβλέπεται ένας ρυθμός ετήσιας αύξησης της τάξης του 9% των εγκαταστάσεων για το έτος 2001 και βαθμιαίας μείωσης στο 3% το 2010. Αυτό αντιστοιχεί στο 33% αύξηση της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος το 2000 και στο 10% το 2010. Σύμφωνα με αυτούς τους ρυθμούς ανάπτυξης, η εγκατεστημένη ισχύς από αιολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξηθεί σε 33.7 GW το 2005 και σε 60.6 GW το 2010.
ΠΗΓΗ:www.hellasres.gr